Door oprichting van een nutsbank, zoals vroeger de Postbank, gaan de huidige banken beter op hun maatschappelijke taak letten, zegt Casper de Vries, lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).
Geld moet rollen, is een bekende leus. Maar pas op, stelt de WRR. De schulden van de Nederlanders zijn historisch hoog en dat kan een nieuwe financiële crisis veroorzaken. “Het verstrekken van krediet door banken gaat wel heel makkelijk”, zegt Casper de Vries, econoom en lid van de raad.
De WRR bepleit een rem op het uitlenen van geld door banken en wil versterking van de maatschappelijke taak van banken. “Het is tijd voor tegendruk”, zegt De Vries. “Banken in Nederland zijn erg uniform geworden.” ING, ABN Amro en de Rabobank hebben samen 75 procent van de markt. “De mogelijkheid om bij een publieke bank te sparen en te betalen is met de privatisering van de Postbank verdwenen.”
De Vries en de rest van de WRR vinden dat er naast de gewone banken een andere mogelijkheid moet zijn om te sparen en betalen. Dat kan een staatsbank zijn, maar bankieren rechtstreeks bij De Nederlandsche Bank zou ook een mogelijkheid kunnen zijn. Deze ‘betaalbank’ doet niet aan kredietverlening en ontplooit, zoals de WRR het noemt, ‘relatief veilige activiteiten’. De bank remt de kredietverlening en dat leidt ertoe dat banken hun maatschappelijke taak beter uitvoeren. De Vries: “Ze gaan beter op hun tellen passen.” Ze worden zuiniger op hun particuliere klanten en moeten zich ‘verantwoord financieren met meer eigen vermogen’.
Groter risico
Tijdens de kredietcrisis heeft de staat SNS gered. Het bankdeel daarvan werkt nu onder de naam Volksbank en is nog volledig in handen van de overheid. De Vries spreekt zich er niet over uit of die de rol zou kunnen spelen van betaalbank. “Het is aan de politiek en De Nederlandsche Bank om daarover te beslissen. Dat zou wel een fikse aanpassing vragen. De Volksbank is ingericht als commerciële bank.”
Kleinere banken, zoals Triodos en Knab, zorgen wel voor concurrentie, zegt De Vries, “maar het is onvoldoende want de schulden bij banken lopen op en het tempo waarin dat gebeurt is hoger dan voorheen”. Door het verstrekken van meer en meer leningen worden de drie grote banken groter. Door hun omvang vormen zij een steeds groter risico voor het geldsysteem. Ze zijn too big to fail, en dat wordt alleen maar erger. “Ook bij de commotie over hoge salarissen van bankiers blijkt dat banken zichzelf beschouwen als commerciële bedrijven terwijl de politiek hen wijst op hun publieke taak.”
De Vries wijst op de paradox dat banken door de groei meer zijn gaan opereren als commerciële ondernemingen, maar tegelijkertijd door hun omvang steeds meer een publieke functie hebben. “Dat heeft de politiek onvoldoende op het netvlies.” Kleinere banken, die een kleiner risico vormen voor het geldsysteem, zouden daarom meer ondersteuning verdienen, meent de WRR. De Vries: “Je zou kunnen denken aan andere eisen aan liquiditeit en solvabiliteit of aan een lagere bijdrage aan het depositogarantiestelsel (dat alle spaartegoeden tot 100.000 euro veilig stelt). Dit zou ook een prikkel kunnen zijn om bij de groei van een bank of na een fusie delen af te stoten.”
Maatschappelijke taak
Er is regelmatig discussie over de maatschappelijke rol van banken. Tijdens de financiële crisis die begon in 2008 verzamelde het burgerinitiatief ‘Ons Geld’ 120.000 handtekeningen voor een oproep om het bank- en geldstelsel aan te passen.
Volgens de WRR moeten banken hun maatschappelijke taak beter in het vizier houden. Behalve door concurrentie van een nieuw op te richten nutsbank, suggereert het adviescollege de instelling van een maatschappelijke adviesraad. Die zou bij iedere bank moeten waken over het gedrag van de top, zoals in de zorg een patiëntenraad het publieke belang in de gaten houdt. “Met zo’n adviesraad is de kans op uitglijders minder waarschijnlijk”, zegt De Vries.
Maak overstappen makkelijker
De WRR vindt dat bij het overstappen van de ene bank naar de andere het rekeningnummer mee moet verhuizen. De mogelijkheid om te veranderen van bank houdt de financiële instellingen scherp: ze letten meer op het belang van de klanten en nemen minder risico’s bij het bankieren. Een belemmering is de invoering van iban-nummers een paar jaar geleden. Die waren nodig om internationale betalingen te kunnen doen. Sindsdien staat in ieder rekeningnummer een code die onder meer bestaat uit de vier eerste letters van de bank. De WRR adviseert gebruik te maken van ‘aliassen’. Dit is een persoonlijk rekeningnummer. Dat is te koppelen aan iban-nummers bij diverse banken waardoor verhuizen eenvoudiger wordt.
Geldschepping en hoge schulden
De voorstelling ‘Door de bank genomen’ was een paar jaar geleden een daverend succes. Het theaterstuk ontstond rond het burgerinitiatief ‘Ons Geld’. Dat stelde aan de orde dat op winst beluste banken op grote schaal aan geldschepping doen en zo de hoge schulden laten ontstaan. Een bank laat nieuw geld ontstaan als er krediet wordt verleend aan een particulier of een bedrijf. Dat kan relatief makkelijk: er wordt giraal een tegoed op de rekening van een klant bijgeschreven. Als er veel geld wordt uitgeleend, en dat is het geval meent de WRR, dan ontstaat een schuldenberg en een hoger risico op een economische crisis.
Bron:
Trouw.nl
Ondernemer?
Crowdfundscout geeft u binnen één minuut advies over welk crowdfundingplatform het beste past bij uw financieringsaanvraag.
Investeerder?
Ontdek
hier alle actuele crowdfundingprojecten in Nederland van de AFM-geregistreerde crowdfundingplatformen.
Met
Crowdfundpanel beheert uw totale crowdfundingportefeuille ongeacht het crowdfundingplatform.
![](/media/banners/555x90_FundingCircle.png?1.1.1")
